1928/2 - 38

"Kamt hier man all her! Hier sünd ji borgen!" Un so is dat ok ümmer west. Se hett recht. Merrn in’t Dörp steiht se allerwo. Un binah dusend Jahr hett se dat Dörp üm sik hatt. Merrn in de Minschen ehr Arbeit, in ehr Freud un ok in ehr Not hett se stahn.

Ja, toerst in de Not. Swar un drang röppt se oewer de Hüser, wenn doar een ropdragen ward na den Kirchhof. Ik heff jedesmal doarmit to dohn, wenn Gräfnis is. "Gräfnis" heet dat. Dat Graff makt de Kuhlengräwer. Dat kümmt oewer ok oftins vör, dat de Söhn dat sülm graben will vör sin’n Vadder un de Knecht vör sin’n Herrn. De Dodenfru geiht denn Hus bi Hus un seggt an: "Fru Röper lett biddn, wat Se ehrn Mann nich de letzte Ehr andohn woelt." An’n ersten Dag, wenn een inslapen is, ward vörmiddags de Klocken lüd. "Vörteeken" heet dat. Denn heet dat in’t Dörp "Röpers Vader is nu doch inslap’n". Wenn dat Graff trecht is, ward dat Graff inlüd. Un nahmiddags gaht se all achter den Sarg her, Mannslüd un ok de Frunslüd. Op en eenfachen Kastenwagen ward de Buer to Graff föhrt. He will dat nich anners. Eenmal güng en Fru ut en anner Gegend bi uns achter en Sarg her. De harr dat heel hild. Se harr veel uttosetten an uns slicht un einfach Gräffnis. "Nich mal en Likenwagen hebbt se hier. Bi uns is dat veel grotartiger. En Engel is baben op den swatten Wagen, un de Peer hebbt swatt Decken op. Ne, wat is dat hier man power." Ja, se hett recht hatt. Grotartig is dat nich bi uns. Oewer dat sall dat ok garnich. Grotartig is dat Starben oewerhaupt nich. Wi sünd man ganz lütt, wenn de Dod vör uns steiht. Doar hört de Grotartigkeit op. Lat de Ollsch man snackn. Ik meen, doar is wat Fastes un Ehrliches in, un - ja, dat geiht een’n an’t Hart, wenn en Mann op den Wagen na’n Kirchhof föhrt ward’n will, mit den he sin Leben lang warkt un streewt hett. Dree olle Lüd heff ik kennt, de harrn sik in de Hand versprak’n, se wulln sik gegensiedig na’n Kirchhof föhrn. Se hebbt dat Versprek’n holln. De letzt weer an de Kant achtig Jahr, as he den letzten Fründ ropföhr na de Kirch. Un wenn de Nawers ehrn Nawer sülm to Graff dregt, denn is dat na min Meen'n beter un fierlicher, as wenn doar Lüd mit swatt Mützen op un en langen Talar em dregen doht, de doarför betahlt kriegt. Wenn dat ok nich so "grotartig" is. Eenmal dregt se den Sarg rund um de Kirch, so hört sik dat bi uns. Op de Schullern dregt se em. De Kinner singt vörop. Un de Klock doar baben in’n Kirchtorn klingt un klingt un klingt. Un in de Kirch halt se sik den Trost. En Truerfier ward doar affholn. Un naher gaht se still na Hus. Blot de Familie blifft noch tosam in’t Truerhus. In’n Krog heff ik noch knapp een’n sehn. Ik müch hoffen, dat’t hierin ok bi’n Olln bi uns blifft, genau so as mit den Wagen.

Un as in de Not, so steiht de Kirch ok in de Freud merrn doartwüschen. Wenn Hochtied is, ward lüd. En tiedlang weer dat bi uns afkam’n, un dat weer heel schad. In de letzt Tied fangt de Lüd wedder an, ok to de Hochtied de Klocken to trecken. In ganz ole Tieden hebbt se de Klock ok bi Kinnelbeer trocken. Dat ward bi uns nu
nich mehr makt. Ik mag de Klocken gern hörn. Se hört mit to uns Dörp; un wenn se fehlt, denn is dat Dörp man half.

1928/2 - 39

Jeden Sünndagmorgen ropt se oewert Kirchspill, de grot Klock mit ehr deep Stimm un de lütt mit ehr fien doartwüschen. Se hebbt dat heel hild. Se ropt roewer na jedes Dörp, kloppt an jede Döhr un klötert an jedes Finster. Jeden Sünndagmorgen in’n Winter en Viddelstunn vör 10 un half 10 in’n Sommer ropt de Klocken: "Kamt! Kamt!" Un denn ward dat hild in all de Hüser. Wenn de
 

Dorfstraße in Lassahn.
Phot. Theodor Möller-Kiel.
 

necht grad noch bi’t Bartschrapen is, denn kriggt he dat hild un de Grotdeern smitt sik rasch in Staat. So weer dat fröher, as ik noch to School güng. Denn frag de Buer de Knechten ’s morrns bi’n Kaffee: "Wecker is hüt an de Reeg?" Un de Fru harr dat al den Abend vörher mit de Deerns in de Reeg bröcht. Doar müß ut jedes Hus een to Kirch. Dat güng Sünndags na’t Rad. Un de hogen Feste, denn güngen se all hen, de man jichtens afkam'n kunn’n. Dunn weer de Kirch vull. Klock teihn fangt dat op’n Kirchtorn flinker an to lüden. De Klocken swunkt denn nich. Wenn eener in de Löcker doar baben an’n Kirchtorn kieken kann, denn würr he sehn, dat doar twee, dree Junges dat hild hebbt. Se hebbt den Klockenswengel fat un stöt em ümmer rascher gegen de Klock - ümmer flinker. Dree Touren makt se un ümmer dree Släg doartwüschen: "Dat ward Tied, dat ward Tiedl Tiedl Tied!" heet dat. Junge, wat hebbt de Bengels dat hild un de Klockenswengel noch mehr. Un de Buer kriggt dat hild, dat he den Godndagstock man ut den langen Klockenkasten rutkriggt, un de Knecht stewelt ok al ut’n Dohr. Un de Deerns sünd al lang vörnt. Alll' kriegt se dat hild. De Deerns un Fruns am meisten. Se sitt je vörn in de Kirch un möt in de Vördöhr gahn, un denn is

1928/2 - 39

1928/2 - 40

dat so schenierlich, wenn se to lat kamt. All kiekt se ehr an. Doarin hebbt de Mannslüd dat beter. Se sitt achter. Oewer töw man noch en beten. Se kamt ok noch in de Kniep. Bi den grot’n Gesang vör de Predigt kiek di man mal na em üm. Denn kannst sehn. wat he in den Fahrt is. He grabbelt in all’ de Taschen rüm un kehrt ehr but’n un binnen üm. Sin’n Penning hett he wedder vergeeten. Un de Kirchenjurat steiht vör em mit den Klingelbüdel. Dat melöhrt de Frunslüd so licht nich. In de Stadt makt de Kirchendeener dat Insammeln. Bi uns doht de "Kirchenältesten", de Juraten dat. Se brukt sik nich to scheniern. Dat is en Ehr föhr ehr. So is dat in ole Tieden west, un so is dat ok bet op hüt un düssen Dag bleeben. Un denn singt se all mit. Alltosam. Nich blot de Kinner doar baben bi de Orgel. Dat is fein, wenn so en ganz Kirchengemein singt. Mi deiht blot leed, dat in uns Kirch nich mehr plattdütsch predigt ward. Ik glöw, dat kann uns Lüd op plattdütsch veel beter utneenpult ward’n. Doarmit will ik nich seggn, dat de Lüd keen Hochdütsch koent. Bewahre. Ne, ik meen, dat kann op Plattdütsch veel einfacher un slichter un ok dütlicher un deftiger seggt ward’n. Landslüd, nehmt mi dat man nich krumm, ik bünn nu eenmal son oltmodschen Minschen. Ik mütt so verbrukt wardn.

De Klock röppt bi uns noch mehrmal oewert Dörp. Un dat is ok oltmodsch. Jeden Dag röpt se: morgens eenmal, middags eenmal un abens eenmal. Un wenn eener denn mal en olln Mann süht - de Jungen doht dat nu nich mehr, se sünd to modern - wenn eener denn en olln Mann süht, denn ward he gewahr, dat de Mann von de Arbeit ophört, dat he de Schüffel oder de Hack un Bick en Ogenblick dalsett un de Hüll oder den Hot von sin’n witten Kopp treckt un ganz still en Vaderunser beden deiht. De Bedklock is dat, de jeden Dag dreemal oewer Dörp un Feld röppt. Fröher müssen wi Jungs de Bedklock trecken middags na de Schooltied. Un dat güng doarbi ganz genau na de Reeg, grad so as Sünndagsmorgens bi’t Pingern in’n Kirchtorn. Togern dehn wi dat. Dat is noch garnich lang her, dunn keem en olln Mann to de fru, de dat nu to dohn hen un sä ganz sinnig to ehr: "Ik heff wat Grots op’n Harten, Fru. Laten se mi hüt middag noch eenmal de Bedklock trecken." Un denn stünn he baben an’n Klocktorn un tröck söß langsam un dree rasch Släg. Un he keek doarbi oewer den See roewer, oewer den wieden, blanken See un seeg - seeg sin Kinnertied noch eenmal vör sik liggn. Doar liggt mehr as ole Poesie in. Doar liggt en ganze, deepe Seel in von uns Heimat, von uns Dörp.

Un nu wölt wi uns Dörp einmal bi DE ARBEIT sehn.

Wenn uns Lüd ehr eegen Arbeit trecht hebbt, wenn se ehr Saat in de Eer, dat Korn in de Diem un dat Heu op de Hilln hebbt, un se hebbt de Brach arbeit un de Stoppeln stülpt. Un wenn se denn dat Buschholt op’n Hoff un dat grot Holt ut de Buschkoppel halt; denn sünd se noch lang nich trecht. Denn kümmt de Arbeit för de Kommün. De Dörpsarbeit makt se denn. De ward twüschen de eegen Arbeit, wenn se mal Pust holln koent, mit trecht makt. Doar ward keen Fohrmann anstellt, de vör Geld den Grand un Kies in de Weeg

1928/2 -40

1928/2 - 41

föhrt. Ne, sülm makt se dat. Jeder hett op de Feldmark sin'n Weg in de Reeg to holln. Dat is ganz genau na dat Schepelsaat von sin Land affmeet'n un opdeelt. Un bi jedes Wegenn steht en Steen, un op jeden Steen steht de Nam. Un wenn doar en Slaglock is, denn ward jeder wies: Buer Langmaak hett dat wedder mal op uns Wagen afsehn un op uns Rippen. Un keener lett sik mit sin’n Weg gern
 

Haus Rechlin in Lassahn.
Phot. Theodor Möller-Kiel.

an’n Pranger stelln, un keener will de Fulst wesen. Keener? Na, hen un wenn is doch mal een doarmank, de en bannig dick Fell hett. Hen un wenn is doch mal eener doarbi, de ganz got doarför slöppt, wenn sin Nawer sik op sin Wegenn den Langwagen affsleit, de Felgen losföhrt, de Knaken brun un blau stött un sik Darmvertüderung halt. Oewer denn is de Buervagt ok bald to Stell un helpt em na de Sandkuhl. Ok de Handdeensten hebbt wi noch. Doar sall jeder mit helpen, ob he Grotbuer oder Käter oder Hüsler is. All för een’n un een för all. Dat is de Sinn. Tosam! "Gemeinschaftssinn" heet dat op Hochdütsch.

So is dat ok dacht west mit de Frieweid. In uns Dörp liggt en ganz Deel Land, wat dat Dörp hört. Dat is je nich dat best Land,

1928/2 - 41

1928/2 - 42

oewer ok nich dat slechst. Und dat Land brukt se ok tosam. "Frieweid" heet dat. Wat ward doar denn weid? Wat ward doar denn hött? Wi woelt mal en beten oppassen. Woelt uns mal op dat böbelst Enn von dat Dörp opstelln. Dat is Morgen. De Buern sünd al mit ehr Spannwark to Feld. De Kohheer is ok al mit sin Hod von de Hofstell. Wi staht vör en lange Kat. En Stall liggt an de Siet. Doarin hett dat al en ganz Tied jiffelt un jabbelt un bleekt. Dunn geht toerst de böbelst Döhr los. Wecker kickt doar in’t Weder? En öllern Mann is dat. En Regenrock hett he sik oewern Arm hängt. In de Bosttasch stickt de Pip un in de rechte Hand hett he den Krückstock. Un nu fleut he. De Hund springt gegen de Stalldöhr. "Venus!" Junge, dat sleit hen. Wenn de Scheper "Venus!" röppt, denn hett dat man so sin Art. Dat is grad so, as wenn de Hauptmann röppt: "Feldwebel!" Un Feldwebel is "Venus" bi em. Mehr as Feldwebel. He is wahraftig de Kompaniemudder. De ganze Schaphod hölt he in de Reeg. Junge, wat freut he sik, as de Scheper em utlett. Männigmal heet de Scheperhund ok "Jule". Dat geht immer ümschichtig: denn mal "Jule" un denn mal "Venus". Düttmal is wedder mal en "Venus" REGIERENDER Scheperhund. Un nu stellt de Scheper sik op. Un nu kümmt dat erst Kommando. "Möt tau!" Junge, wenn dat nich helle Morgensünnschien weer, denn kunn eener glöben, de jüngste Dag weer doar, oder doar störr unverwahrens eener in de Posaun von Jericho. "Möt tau!" Se sölt em de Schap tomöten. Dunn geiht ok al de Schapstalldöhr op den Nawerhoff. Un de anner Nawer un de tweet un drütt Hoff makt ok all de Stalldöhr los. Un all kamt se rut de Schap, un all makt se en doemelig Gesicht. Un eener kann sacht denken: wo sall dat blot warden? Wo ward de Scheper blot mit dat Volk trecht? Töw man noch en Ogenblick. De Scheperkommandör hett blot noch wat vergeet’n. He grabbelt in de Taschen rüm. Kann den Tabaksbüdel nich finden. Oewer glöw man nich, dat he sülm ringeht in de Kat. Keen Angst. He is nu General. Ganz Würde! "Stin, lang mi mal den Tabaksbüdel rut!" So, nu kann’t losgahn. Nu hett he alls. "Möt tau!" geiht dat wedder oewert Dörp. Wat hett he en Kommando. De Kehl hett he arft von Vadder un Ollervadder. De sünd ok al Scheper west in’t Dörp. Sin Grotvadder hett so bölken kunnt, den hebbt se haben bi Jakob Steen in Meckelnborg hörn kunnt, un dat is fief Stunn Wegs. Na, de Wind ward doar woll roewerstahn hebbn. Wahr sallt sin. Un ut jeden Schapstall kamt se rut, un von jeden Buernhof kamt se raffdoemelt. All’ rin na de Hod. Un "Venus" seggt ehr god’n Morgen. Löppt hier mal hen un doar mal lang. Grippt hier mal en loeksigen Hammel in’t Achterbeen un stött doar mal en wiessnutig Lamm torecht. "Venus! Nich to harrt, Venus!" He kennt sin’n Herrn ganz genau, versteiht jedes Wort. Kennt sin Geschäft noch beter. Denn fegt he mal an de Siet lang, denn löppt he mal vör rüm. Nu sünd se bald dat Dörp to Enn. De Hod ward ümmer gröter. Wo ward de Scheper doar blot mit trecht. Töw man. So, nu hett he’s all op’n Hupen. Un nu geiht dat ut’t Dörp rut. Na de erste Frieweid bögt he rop. "Hal ehr doar

1928/2 - 42

1928/2 - 43

mal ran! Venus!" As wenn en Hauptmann röppt: "Die Kompanie hört auf MEIN Kommando!" Un nu kümmt Marschdisziplin. Doar dörft keen Schap oewern Tun kieken un keen Hamel in't Weglock buck'n. Dat duert nich lang, denn gifft dat op de linke Eck en Oplop. Dat hett sik doar op'n Hupen knüllt. Doar blarrt en Schap. He drängt sik ran, de Scheper. Dunn hett Venus ehr ok al utenanner bröcht. Ja, en Snuck hett en Lamm kregen, de Scheper ßmunzelt. Doarför kriggt he söß Eier extra liefert. Oewer na weckern Buernhof hört de Snuck nu? Dat is en witt. Ja, du leewe Tied. Witt Suncken [sic!] gifft dat en ganz Reeg. Wo sind de Scheper blos doarmank dörch? Heff man keen Angst. He kennt sin Schap. Kiekt ehr blot mal na de Ohrn. Jede Hofstell hett sin Teeken. De een Partie hett en Klink in't rechte Ohr sneden kreegen. De anner en Lock in't rechte Ohr. Un de drütt hett en Lock in't linke Ohr un in't rechte en Achterklink. Doar kann een swatt vör Ogen ward'n mank all' de Ohrnlöcker un Ohrnklinken. Oewer de Scheeper weet Bescheed. So, nu hett Venus dat Kommando mal alleen. De Scheper mütt mal na de Koppel ropkiekn. Doar hett Buer Groth sin Kohfiz den Nawer in't Mangkorn hött. De Jung ward al so wild kiek'n, as he den Gewaltigen op sik tokam'n süht. De General seggt keen Wort. Kriggt sik Musche Blicks bi'n Kanthaken un tellt em en half Stieg in de Jack. Tolag ut de Armkaß heet de annern Kohjungs dat. De hebbt se alltosam al mal kreegen. Un wer dat nich hett, de kann oewerhaupt nich mitsnackn. Jk sülm heff as Jung düss' Tolag von unsen Scheper ok utbetalt kregen, as it min'n Vadder sin Köh höden müß. Min Vadder sä: "Schad, wenn en Slag vörbigahn is!" Un min Vadder harr recht. He harr oewerhanpt ümmer recht. Un de Scheper ok. Nu weet wi ok, worüm uns Scheper den Kopp so hoch driggt. He is "nebenamtlich" Panner, d. h. Kohinspektor.

Den een'n Piorgen fohr ik mit eenmal ut'n Slap. Güng dat Füerhorn? Wi schüern nns den Slap ut de Ogen. Ne, Füer weer nich. Wat weer dat denn? Doar wedder. Ganz dütlich. Lang un dröhnig. As de düre Tied. "To Water! To Water!" Nu wüssen wi Bescheed. Schapwaschen weer. Nerrn in'n See sulln de Schap woschen wardn. Nu besünn'n de Lüd sit doar ok op. Ehr weer dat de Dag vörher ok opfulln, dat de Scheper ümmer so deepsinnig na'n Heben keek'n harr. God Weder müß he hebbn. Fein drögen sulln de Schap. Week as Samt un witt as Snee sull de Wull ward'n. En god'n Schilling wulln se doarför böern.

Junge, wat en Leben doar nerrn an'n See. Wat bölken de Schap. Hier en hell Stimm, doar een, as wenn sik een verslök. Un baben op'n Brooksbarg weern se namiddags to'n Drögen. Jeder Buer müß sin Schap sülm waschen un ton Drögen höden. Un wenn se drög weern, denn würr op jeden Hof Schap scheert. Un denn erst den annern Morgen. Wenn dat denn wedder "Möt tau!" heet! Kinners, denn dat Geblarr. Denn den Larm! Se kenn'n sik je nich wedder ahn Wull. Se glupen sik an, as wenn de een von'n Maand, de anner von'n Mars un de meisten von'n Jupiter kam'n weern. Düssen Morgen kriggt sogar de Scheper dat Stillswiegen. Un he un sin "Venus"

1928/2 - 43

1928/2 - 44

hebbt dat de Dag nich licht, ehr wedder in Tritt to bringen. Oewer bald heet dat wedder: "Venus! Die Kompanie hört auf mein Kommando!" Un se hört!

Wenn de Buern op ehr Land bi de Ahrn sünd un se hört den Schapgeneral in de Weeg un op de Frieweid, denn sünd se ganz geruhig. Se weet, doar is alls in de Reeg mit de Schap un mit de Köh un mit de Kohfizen. Se arbeit denn tofreden wider. Hier linker Hand geiht en Fodstieg oewer de KoppeL De Sünn schient hitt von’n Heben, de Luft bebert, de Fleegen brummt, un de Rogg is riep. Half is de Slag al in de Hock. Un ümmer sünd se noch fliedig bi’t Meien. De Deerns un Fruns hebbt en witt Schut op - Flunker heet de Hot - un witte Platen vör. Wat sünd se fliedig. De halbe Woch hebbt se meiht. Sünnabend hebbt se den Anhau makt. Op’n Mandag fangt se nich gern an. Dat hett keen Däg, meent veel Lüd. Sünd oewer ok Lüd doarmank, de sünd nich oewerglöwsch. Se wölt op’n Mandag woll vull anfangen.

Wi sünd al wat neeger kamen. Se ward uns wies. De Deerns kiekt sik üm un hoegt sik· Doar kamt je weck, de en witten Kragen üm hebbt. De wölt se sik mal op’n Kieker nehmen. Un nu sünd wi rankamen. Un nu staht en paar junge Deerns vör uns. En Kornseil hebbt se sik wunn: En Kranz. Un nu fangt se an, en Vers optoseggn:

"Ich bringe dem Herrn ein Kränzelein,
Damit soll er gebunden sein.
Und will er nicht gebunden sein,
So möcht der Herr so freundlich sein
Und bezahlen mir das Kränzelein."

Un doarbi bind se dat Seil üm unsen Arm. Se hebbt uns bunn’ un lat uns nich ehrer los, bet wi in de Tasch langt hebbt un bet wi uns mit en Dringgeld lösen doht. Un all högt se sik doar op de Koppel. Dat makt Spaß. En feinen Korn- un Ahrnkranz nehmt wi mit na Hus. Oewer wi woelt noch en Ogenblick tokiek’n. De Vörmeier is en strammen Kerl, un de Grotdeern binnt achter em. He treckt mit sin Seßel frisch vörut, un wenn eener mitkamen will, denn dörft he sik nich lang ümkiek’n. Wer mag woll natrecken. En fein, glatt Swadd, en feinen schiern Anhau. So hört sik dat. Un för de Binners en schier stuff Garw. Keen Halm dörft vörbihängen· Hüttodags makt de Binnmaschin de Arbeit, wo fröher en düchtigen Meiher un en fixe Grotdeern stolz op weer. De Seßel hett hüt blot de Ecken optoputzen un dat Lagerkorn to pulen. Blot, wenn de Regen un männigmal ok de Kunstdünger en Strich dörch de Reken makt hett, denn kümmt de oll, blank Seßel wedder to Ehren. Un achter de Meihers un Binners is en Mann bi de Arbeit, den koent se garnich missen, wenn dat ok heet:

"Hockerjung muß ümmers laufen,
Dabei muß er Wasser saufen."

Dat Hocken is keen ring Sak. De Hocker höllt den Kopp ebenso stuer as de Binners un Meihers. Keener dörft flau warden. Un 

1928/2 - 44

1928/2 - 45

wenn dat mal een’n malöhrt, dat he nich wieder kann, denn seggt se: "He hett dat Ahrnkind kreegen." Un dat will keener recht hebbn. Dat hängt villicht mit de Sag tosam von de "Kornmume", de je jedes Kind kennt.

De letzt Garw in de Ahrn ward bunn. Drei Seils kriggt se. Dat is de Wulf. As wenn doarmit en bösen Geist bunn ward. De Ahrn sall woll nich stört ward’n.

Un de letzt Ahrnwagen, de in de Schün swunkt, kreeg fröher en Kranz. Ik heff dat de letzten Jahrn nich mehr sehn. De Tied is woll to löpsch worden, to raffig, to düer. Denn ward woll alls vergeet’n, wat fröher so schön weer.

As na’n Krieg dat Linntüg knapp weer, - narms weer wat to kriegn - dunn weer bald en ganz oll Mod wedder jung word’n. Oewer se würr dat man half. Doar würr wedder Flaß but. Dunn stünn wedder hier un doar en Stück Flaß mit de blagen Blohm'n mank dat Korn. Un würr ok wedder treckt un spreiht un bunn’n. Oewer wenn dat drög weer, denn würr dat in Isenbahnwagens lad’ un in de Fabriken bröcht - un dat Schönste fehl. Dat weer man half.

Fröher, as ik to School güng, weer dat veel schöner. Wenn eener denn ’s abends vör de Döhr stünn, denn hör he en eegen Musik. Dat klapper und klapp und hör sik doch schön an.

En Handharmonika singt oewer dat Dörp, un so klar klingt de jungen Stimmen. Wi wölt mal bet rangahn. Se sünd hüt bi min’n Nawer togang. Wi kiekt op de Hofstell. Noch nix to sehn. Blot dat Klappen hört wi. Wölt mal achter’t Hus rümgahn. Doar lücht al en hellen Schien. Kümmt von den Backaben her. Un rund herüm grot Gestalten. Mal so grot seht se ut de Minschen, wenn de Latüchten ut dat Düster schient. Un en Leben is dat. Se sünd bi’t Braken, bit Flaßbraken. In’n Backaben is dat drögt, so recht krosch mütt dat wesen. Jeder Jungkerl hett en Brak för sik stahn. Dat is en Holtgestell, doar ward en gode Hand vull Flaß opleggt, un mit de rechter Hand ward en Hebel dalslan. De Kanten griept in dat Ünnergestell un dat Flaß brickt denn entwei. Denn flügt de Bork, dat "Schäf", man so raff. Un dat geel Flaß ward frie. Un nu geiht dat in de tweet Hand. Hier ward dat häkelt. Dörch en Art Hark ward dat treckt. Ganz schier sall dat wardn. Un von de tweet Hand wannert dat in de drütt. Denn ward dat "swunkt", doar sall keen Spierken an hacken blieben. Geel as de Jungdeerns ehr Haar sall dat warden. Dat farrig Flaß ward denn toppwies’ tosamleggt. 42 Hand vull sünd een Topp.

Dat Braken is en Fest. Sungen ward doarbi, dat schallt man so. Un üm de Jungen rüm sitt de Olln un vertellt un smökt un freut sik. Un wi wölt uns ok mal doarbi henstelln. Un wenn wi en tiedlang tokeeken hebbt, wo de Hänn so flink sünd un de Ogen so hitt un de Stimm so hell un klar, denn markt wi ok, dat Trina ehrn Hinnerk un Lieschen ehrn Jehann so leewlich ankickt. Se staht sik gegenöwer. Naher oewer, wenn Nawersmudder den Kaffee opsust hett, wenn se all in de grot Döns oder op de Grotdeel sünd, denn sin se al bet dichter tosam. Un wenn de Nachwächter mit sin grot
 

1928/2 - 45

1928/2 - 46

Horn un den grot’n Hund lang de Strat slarrt, denn staht se noch dichter tosam.

Wi wölt mal langt Dörp kiekn. Wölt oewer nich Lischen un Trina un Krischan un Hinnerk beluern. Bewahre. Wi wölt mal unsen Nachwächter besök’n. Doar achter bi’t Sprüttenschuer steht he. Sin Hund fangt an to gnurrn. Blief jo stahn, süns hett he di bi de Büxen. Mit em is keen got Bickbeernplücken. He will al op uns dal, dunn hört wi en kort Kummando: "Kusch di, Venus!" Ha ha! He is dat. De Scheperkummandör. Hier op de düster Dörpstrat, hier mank Goarns un Strohdackhüser heet dat ok: Dat Dörp hört op min Kommando.

Kriggst nu bilütt’n Respekt för unsen Scheper? Alls hett he in’t Og. He hört na jeden Kohstall dal un weet in jeden Peerstall Bescheed. Un wenn Trina un Hinnerk bald von de kanzel kamt, denn hett de Nachwächter dat al lang klook hatt, de beiden koent sik noch so heemlich hebbn. Un wat he nich süht, dat ward Venuns gewahr.

De Nachwächter weet op jeden Hof Bescheed. Un wenn’s nachs en Spannwark lang ’t Dörp jagt, denn weet he, wer doar na’n Dokter verlangt oder na de Fru. He hett ok al mal de Ledder an den Paster sin Studierstubenfinster sett, baben in’t Pasterhus. Doar weer Klock een noch Licht. Wat kunn doar all’ passiern. Doar les’ een doch allerhand Kram un grugelich Geschichten in’t Blatt. Un as de Herr Paster sik ganz grugelich versehr, dunn reep he: "Is al got, Herr Paster, ik wull blot mal sehn, wat doar baben ok wat passiert weer. Ward Tied to Bett, Herr Paster! Morgen is ok noch en Dag!"

Un de Herr Paster hett em dat garnich krumm nahmen. He hett sik noch bedankt. De Nachwächter weet alls, he wakt oewer alls, he kümmt ’s nachs vör alls op. He is en "nachtwandelndes Gewissen".

Un wenn en Gewidder hochtreckt, wenn dat denn in Strohdackhüser gefährlich ward, denn wahrschuht he. Denn treckt en Ton dörch’t Dörp, lang un dump. Denn lett he nich ehrer na, bet in jedes Hus Licht is, bet all de Peer anschirrt sünd, bet in jede Döns de Husvadder mit sin Lüd un Kinner üm'n Disch sitt, en Hot op’n Kopp un Stebel an de Föd. To jeder Tied to’n Rutlopen farrig. So hört sik dat. Unsen Nachwächter sin Vadder weer ok al bi uns Nachwächter. Un de hett so schön singen kunnt. Jede Stunn süng he en Vers, en sein’n Vers för Hart un Gemöt. Dat deiht uns Nachwächter nu nich mehr. Sin Stimm is inrust to ’t Singen. Un de Ohrn sünd doar hüttodags ok sacht nich mehr op instimmt. Schad!

Wi hebbt nu uns Dörp bi de Arbeit sehn; wi wölt nu ok doarbi wesen, wenn in’t Dörp fiert ward. Doar hört en ganzen Kerl doarto, wenn he bi de Arbeit mit uns Lüd Schritt holln will. Doar dörft oewer ok keener macklösig wesen, wenn he bi de Köst sin’n Mann stahn will. Se hebbt fröher acht Dag Hochtied fiert. Un twee Dag Pingstheesch is hüt ok noch Mod.

Bi uns in ’t Dörp harrn wi, as ik noch en Jung weer, veermal in ’t Dörp Musik. Mehrmal nich. Un mit düsse Musik weer dat en eegen Sak. De weer nich in’n Krog. En grot’n Saal harrn wi garnich. Dat Fest würr op de Grotdeel fiert. De Knechten un Buernsöhns bröchen dat in de Reeg. Se keem’n denn bi den Buern, de de

1928/2 - 46

1928/2 - 47

Musik utstüern müß, un sädn denn: "Wi wulln gern Faßlabn in de Reeg mak’n. Kann dat woll so as Friedag afholln ward’n?" Dat güng ümmer na de Reeg. Jeder Buer harr een Jahr veer Musiken uttostüern. He bestell de Muskanten, he leet de Danzbrüch haln un opslan. Ganz fröher danzen se op de Lehmdeel. Dat Jungvolk mök de Grotdeel grön un bunt. Op de Döschmaschin seetn de Muskanten in de Eck un geben her, wat se kunn’n· Dörch’t Dörp geef dat Blasmusik. Bi't Danzen mök'n se Fidelmusik: Klenett un Figelin un Brummbaß. De Fidelmusik weer leeslich un week un mit Geföhl. Wenn denn eener acht Schilling op’n Disch smeet, denn geef dat Blasmusik, denn kunn sik eener man de Ohrn toholln. Dat nüsch man so. Un denn danzen se Kegel un Bummelschottschen Radowa, den Bessendanz un ok den Küsserdanz, doar geef dat en Kuß di, Grotvaderdanz un Figaro un sogar en Scheperdanz. Veel mehr Volksdänz geef dat as hüt.

Op so en Musik weer dat ganze Dörp: de Olln, de Buern, de Knechten un Deerns, de Buernkinner un ok de ganz Lütten. Dat weer en richtig Familienfest. Nachs kreegen se Koken un Kaffee. Alltosam. Un de Husvadder keem doarför op, dat dat reell un got un geruhig togüng. Dat Beer liefer he sülm. Eegenbrut Beer weer dat. Un en Korn hölln de Junglüd. Heel lustig un vergnögt weer dat. Doar würr jucht un sungen, dat dat man sin Art harr. To Pingsten geef dat Pingstmusik oder Pingstheesch oder Pingstbeer. Denn würr de ganze Buschkoppel in ’t Hus un Dörp halt. Oewerall Maibusch un Maibusch. Denn kenn de Grotdeel sik sülm nich wedder. Un vör de Ahrn geef dat Ringried'n oder Hahnenköst. Ringrieden kennt jedereen, denn sin dat Jungvolk to Perd. Denn speel fröher de Scheper Vörrieder un alls hört denn wedder op sin Kommando. Un wenn he röppt: "Physik!" denn gneetert dat man so. Bi’t Hahnenköst ward en Hahn ut’n Pott smeet’n. Hahnentrudeln heet dat ok. De Jungdeern, de den Hahn rutsmitt, ward Brut. Se söcht sik den smucksten Jungkerl ut, kriggt en Sleier, un mit Musik geiht dat Königspaar denn in’t Dörp. De König kriggt en lange Pip.

Op anner Dörper gifft dat ok noch Deernsmusik. Denn slat se ok woll en Kerl ut de Tunn. Wenn de rutkünnnt, - dat is meisttieds en Baijatz - denn grippt he en Jungdeern. De ward denn Königin un söcht sik en König ut mank de Jungkerls. Ok Jungfernföhrn ward fiert. Denn ward en Fläk op en Wagenrad rümsusen laten. De Deerns griept denn na en Ring. Doarbi gifft dat ok Brut un Brüdigam. Op so’n Deernsmusik hebbt de Jungdeerns bet Klock 10 de Wahl. Denn gifft dat twüschendörch mal Herrenwahl statts süns Damenwahl.

Na de Ahrn gifft dat Ahrnbeer oder Kranzbeer. En smuck Blomenkron ward bunn mit veele bunte Slösten un Bänner doaran. Denn geiht dat wedder mit Musik dörch dat ganze Dörp, de Kron vörop.

Ik heff noch een Deel vergeet’n. Friestäd! Wat is Friestädt? Wenn Vadder un Mudder, Husherr un Hussfru utgahn sünd op Nawern oder gar in en anner Dörp, denn geiht dat von Mund to

1928/2 - 47

1928/2 - 48

Mund bi de Junglüd: "Hüt abend is bi Liesbeth Friestäd." Denn kümmt dat ganze Jungvolk in een Buernhus tosam un singt un danzt un speelt un fiert. Frie un frank fiert se denn. Dat is Friestäd - HUNNKÖST heet se dat ok. De Nam is oewer nich so schön. Un wenn de Olln in’t Dörp sik ok nich ümmer eenig sünd, dat Jungvolk is sik eenig.

Ümmer sünd se sik in’t Dörp nich eenig. In min Dörp geef dat fröher twee Deele. Dat böbelst Enn un dat neddelst Enn. Dat böbelst Enn weern de grot’n Buern. Dat neddelst Enn weern de lütten Buern. In twee Deel weer en tiedlang dat Dörp scharp deelt. Un de olln Buern hölln ganz nipp doarop. Se fiern ehr Musik jeder för sik un mök’n ehr Arbeit alleen. Genau so deelt as uns leew Vaderland. Un dat weer heel schad.

Oewer nu is dat nich mehr so. Dat Jungvolk harr en Insehn. De Leew keem doarmank. "Friestäd" wies hier sin Wunnerkraft. "Friestäd" güng dörch’t GANZE Dörp. Dat quäl sik nich üm böbelst Enn un neddelst Enn. En Vizbuer von't böbelst Enn hal sik en Brut von’t neddelst Enn, un de Jungbuern von’t neddelst Enn’ möken dat ebenso, se haln sik een ut’t böbelst Enn. Un nu is dat al en ganze Reeg Jahren mit "böbelst" un "neddelst" Enn vörbi. Nu helpt se sik bi de Arbeit un fiert ehr Köst tosam. Wenn dat so in all de lauenbörgsch Dörper is un blifft, denn holt se ok fast, wat ehr in all de leeben Sitten un Gebrüken, in Leben un Lust, in Ernst un Truer ut ole Tieden vermakt is.

Ik wull, in uns grot leew Vaderland keem dat BÖBELST un NEDEELST Enn ok tosam. Un wer sall’t anners maken as dat Jungvolk? Wi wölt an uns Jungvolk glöben.